Από καρδιάς
Ν' αγαπάς την ευθύνη. Να λες μοναχός μου έχω χρέος να σώσω τη γη. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.
Το ανθρώπινο γάλα
Στα ενημερωτικά φυλλάδια και τις ιστοσελίδες τους οι γαλακτοβιομηχανίες ΕΓΑΒ [επεξεργασμένου γάλακτος αγελάδας για βρέφη] ξεκινούν με μια απλή πρόταση: «Το μητρικό γάλα είναι το καλύτερο για το παιδί σας». Αμέσως μετά ακολουθεί: «Αν όμως η μητέρα δε μπορεί ή δεν πρέπει να θηλάσει υπάρχει το ...;» και συνεχίζουν με λεπτομέρειες για τα προϊόντα τους.
Ν' αγαπάς την ευθύνη. Να λες μοναχός μου έχω χρέος να σώσω τη γη. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.
Το ανθρώπινο γάλα
Στα ενημερωτικά φυλλάδια και τις ιστοσελίδες τους οι γαλακτοβιομηχανίες ΕΓΑΒ [επεξεργασμένου γάλακτος αγελάδας για βρέφη] ξεκινούν με μια απλή πρόταση: «Το μητρικό γάλα είναι το καλύτερο για το παιδί σας». Αμέσως μετά ακολουθεί: «Αν όμως η μητέρα δε μπορεί ή δεν πρέπει να θηλάσει υπάρχει το ...;» και συνεχίζουν με λεπτομέρειες για τα προϊόντα τους.
Το μητρικό γάλα έχει προσαρμοστεί στις ανθρώπινες ανάγκες μέσα από χιλιάδες χρόνια εξέλιξης. Η αγελάδα δεν είναι άνθρωπος. Το νεογέννητο μοσχάρι είναι σχετικά ώριμος οργανισμός. Διαθέτει σχετικά ώριμους
νεφρούς, στομάχι και συκώτι, γι' αυτό και το αγελαδινό γάλα έχει πολύ αλάτι και μεγάλο υπόλειμμα. Χρειάζεται να αναπτύξει γρήγορα τους μυς του, γι' αυτό το αγελαδινό γάλα έχει πάρα πολλές πρωτεΐνες. Χρειάζεται να κοιμάται πολύ ώστε να μπορεί η μητέρα του να τρώει χορταράκι όλη μέρα χωρίς παρεμπόδιση. Γι' αυτό το αγελαδινό γάλα έχει μεταξύ άλλων πολλή καζεΐνη ώστε να φέρνει πλήρωση, νωθρότητα και ύπνο ...; Τι συμβαίνει με τα μικρά των ανθρώπων; Πρόκειται για τα πιο «ανώριμα» νεογέννητα στη φύση. Η επίδραση του περιβάλλοντος σε αυτήν τη διαδικασία είναι μεγάλη και κρίσιμη. Ο εγκέφαλος στα πρώτα χρόνια της ζωής αναπτύσσεται ραγδαία, τριπλασιάζεται σε όγκο και μορφοποιείται υπό την επίδραση των πλούσιων ερεθισμάτων του περιβάλλοντος [νευρικές διασυνδέσεις κυττάρων, μυελινοποίηση, κτλ. Το ανθρώπινο γάλα είναι το πιο γλυκό από οποιοδήποτε άλλο γάλα θηλαστικού, περιέχοντας πολλή λακτόζη, το απαραίτητο καύσιμο για τον εγκέφαλο των βρεφών μας. Τεράστια ποσά ωφέλιμων λιπαρών και χοληστερίνης συγκριτικά με το αγελαδινό γάλα δίνουν ώθηση στην ανάπτυξη. Το γάλα της μαμάς ανθρωπίνας πρέπει να είναι ευγενικό για τα ανώριμα όργανα του μωρού, το έντερο, το συκώτι, τους νεφρούς του. Δεν περιέχει πλεόνασμα ουσιών, και ότι περιέχει χρησιμοποιείται στο έπακρο χωρίς να προκύπτουν 'σκουπίδια' στον οργανισμό του μωρού. Το μητρικό γάλα πρέπει να μη φέρνει υπερβολικό ύπνο στο μωρό, ώστε να μπορέσει να δεθεί με τη μητέρα του και να εξερευνήσει γρήγορα τον κόσμο γύρω του. Το μητρικό γάλα είναι εύπεπτο, φτιαγμένο για ένα είδος που κουβαλάει τα μικρά του, που απαιτεί για τα μωρά του στενή επαφή και συχνά, μικρά γεύματα.
Οι ερευνητές έχουν ήδη ανακαλύψει ότι ο οργανισμός του μωρού που πίνει ΕΓΑΒ, οι πρωτεΐνες του, το λίπος του, ο εγκέφαλός του έχουν διαφορετικό βιοχημικό προφίλ σε σχέση με αυτό βρεφών που θηλάζουν. Αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς επισημαίνονται διαφορές. Πολλές από αυτές τις παρεκκλίσεις από το φυσιολογικό δεν έχουν μελετηθεί ακόμα ...;
Η βιομηχανία των ΕΓΑΒ
Τα 120 εκατομμύρια μωρά που γεννιούνται κάθε χρόνο σε χώρες όπου ο θηλασμός είναι η φυσιολογική κατάσταση, θα θηλάσουν, ως κάτι φυσικό και αυτονόητο [μέχρι να εισβάλουν και εκεί τα ΕΓΑΒ ...;]. Για τα υπόλοιπα δέκα εκατομμύρια παιδιά που γεννιούνται κυρίως σε χώρες του βιομηχανικού κόσμου, οι μητέρες τους πρέπει να πάρουν μια σημαντική απόφαση σχετικά με τη διατροφή των μικρών τους. Συνήθως, η πληροφόρηση προέρχεται από τις ίδιες τις εταιρίες - με αποτέλεσμα όλο και μικρότερα ποσοστά μωρών που θηλάζουν ...;
Οι πολυεθνικές εταιρίες ΕΓΑΒ σήμερα βγάζουν σχεδόν 4 δις δολάρια. Έρευνα του 2008 προέβλεπε ότι μέχρι το 2010 από τα 20 δις δολάρια ετησίως που θα είναι ο τζίρος για βρεφικές τροφές, τα 2/3 θα προέρχονται από βρεφικά γάλατα. Η Ευρώπη είναι η μεγαλύτερη αγορά παγκοσμίως με πωλήσεις πάνω από 2 δις ετησίως [http://www.strategyr.com/Baby_Foods_...et_Report.asp]. Οι προσδοκίες του κλάδου είναι να ξεπεράσουν τα 80 δις το χρόνο. Τα περιθώρια αύξησης κερδών είναι μεγάλα, και προσπαθούν με συστηματική προπαγάνδα να απομακρύνουν τις γυναίκες από το θηλασμό. Στην προσπάθειά τους αυτή βρίσκουν ως σημαντικό σύμμαχο τους γιατρούς, τα νοσοκομεία και τα συστήματα υγείας.
Τα ΕΓΑΒ προωθούνται από γιατρούς, μαιευτήρια και το Σύστημα Υγείας
Ο Διεθνής Κώδικας Εμπορίας Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος [ΟΗΕ, 1981] προστατεύει τη θηλάζουσα μητέρα από τακτικές μάρκετινγκ που εφαρμόζουν οι εταιρίες παραγωγής επεξεργασμένου γάλακτος για βρέφη. Ο Κώδικας εναντιώνεται στην σύμπραξη επαγγελματιών υγείας με τις εταιρίες ΕΓΑΒ, βλάπτοντας το μητρικό θηλασμό και, μακροχρόνια, την υγεία των παιδιών. Οι εταιρίες δίνουν στους «συμμάχους» γιατρούς:
" Δωρεάν δείγματα γαλάτων και μπιμπερό για να τα προωθήσουν στις μητέρες.
" Δωρεάν προμήθειες και παρακαταθήκες γαλάτων στα μαιευτήρια, για τη μαζική διατροφή των νεογέννητων
" Δωρεάν μπλοκάκια, στυλό, συνταγολόγια, πόστερ, περιοδικά, διαφημιστικά έντυπα, φυλλάδια, όλα γεμάτα με λογότυπα των εταιριών ΕΓΑΒ
" Διαφημιστικά τηλεοπτικά μηνύματα για γάλατα στις αίθουσες αναμονής ιατρείων και μαιευτηρίων.
" Χρήματα για ιατρικά συνέδρια, ταξίδια και δωρεάν διαμονές σε ξενοδοχεία
" Χρήματα για έρευνα που καθοδηγείται από τις ΕΓΑΒ
Όλες οι παραπάνω ενέργειες απαγορεύονται ρητώς από τον Κώδικα εμπορίας γαλάτων για βρέφη.
Οι περισσότεροι παιδίατροι βλάπτουν το θηλασμό από άγνοια, θεωρώντας ότι ο θηλασμός στον αναπτυγμένο κόσμο υπολείπεται των 'στάνταρ' και «ασφαλών» ΕΓΑΒ... Στην πραγματικότητα οι εταιρίες γαλάτων τούς αντιμετωπίζουν ως ομάδα γονέων υψηλής προτεραιότητας, παρέχοντάς τους δωρεάν κιβώτια γάλακτος σε σκόνη για τα παιδιά τους!
Η διατροφή των βρεφών με επεξεργασμένο αγελαδινό γάλα αποτελεί ένα μη ελεγχόμενο πείραμα μαζικής κλίμακας με απρόβλεπτες συνέπειες
Έπειτα από δεκαετίες πειραματισμού στο 5-10% των παιδιών που γεννιούνται κάθε χρόνο, η επιστημονική κοινότητα αρχίζει σιγά-σιγά να αποκαλύπτει τις βλαπτικές επιδράσεις των ΕΓΑΒ: επιδημία βρεφικής παχυσαρκίας, αλλεργίες, επίδραση στην νοημοσύνη, σχέση με χρόνια νοσήματα σε παιδική και ενήλικη ζωή. Οι εταιρίες γαλάτων υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν ακόμα αποδείξεις για τους κινδύνους. Όμως, θα πρέπει να αναρωτηθούμε, πώς μια πειραματική επεξεργασμένη χημική τροφή προορίζεται για όλα τα μωρά μας?
Οι εταιρίες γαλάτων δεν έχουν ηθικούς ενδοιασμούς να προωθήσουν τα μπουκάλια τους σε ανθρώπινους πληθυσμούς που πλήττονται από καταστροφές και επείγουσες καταστάσεις, όπου δεν είναι ασφαλής καν η πρόσβαση σε πόσιμο νερό
Λοιμοί, σεισμοί, τσουνάμι, πλημμύρες, πόλεμοι, επιδημίες.. «Δωρεάν» ΕΓΑΒ κατακλύζουν τις περιοχές των καταστροφών μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, αποκτώντας 'εξαρτημένους' πελάτες σε χωριά που ζουν στη λάσπη. Το νερό που χρειάζεται για να φτιαχτεί το μπουκάλι είναι γεμάτο μικρόβια, με αποτέλεσμα επιδημίες και θανάτους. Διασπείρουν το μύθο ότι υποσιτισμένες γυναίκες ή μητέρες με σοβαρό άγχος δε μπορούν να θηλάσουν. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο αν ένα μωρό δε θηλάζει έχει δέκα φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνει σε σχέση με εκείνο που θηλάζει. Αν βρεθεί σε επείγουσα κατάσταση, η πιθανότητα να πεθάνει με τα μπουκάλια είναι πολλαπλάσια. Ο θηλασμός σε αυτές τις περιπτώσεις σώζει πραγματικά ζωές, γίνεται ένα μείζον προληπτικό μέτρο δημόσιας υγείας, ώστε να περιοριστούν οι επιπτώσεις του προβλήματος στην υγεία των βρεφών.
Η διαφήμιση
Η διαφήμιση που υποσκάπτει το μητρικό θηλασμό και στοχεύει στο γενικό πληθυσμό, στις οικογένειες, τις εγκύους και τις μητέρες απαγορεύεται ρητά από τον Κώδικα Εμπορίας Υποκατάστατων του Μητρικού Γάλακτος. Ωστόσο, η γαλακτοβιομηχανία άλλοτε αψηφά απροκάλυπτα τον Κώδικα και άλλοτε τον παρακάμπτει επιδέξια. Στη χώρα μας οι εταιρίες συνεχίζουν να περνούν άμεσα το μήνυμα τους στους γονείς με πολλούς τρόπους:
" Διαφημίζουν απρόσκοπτα τα προϊόντα τους σε περιοδικά για γονείς, βιβλία και τηλεόραση.
" Βομβαρδίζουν τις μητέρες για την «επιστημονικότητα» των ΕΓΑΒ μέσα από τις ιστοσελίδες τους. Δημιουργούν hotlines, forums, babyclubs για γονείς, απευθύνουν ηλεκτρονικά μηνύματα «ενημέρωσης». Κατασκευάζουν αρχεία με λίστες γονέων στέλνοντας έπειτα με το ταχυδρομείο κουπόνια, προσφορές, δωρεάν δείγματα και πακέτα.
" Κατέχουν σημαντική θέση στα ράφια των σούπερ μάρκετ όπου προωθούν τα προϊόντα τους με εκπτώσεις και προσφορές.
Αν και σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές και τον Κώδικα Εμπορίας, απαγορεύεται η εξιδανίκευση της διατροφής με μπουκάλι μέσα από εικόνες, ζωγραφιές η οτιδήποτε άλλο, στα κουτιά εμφανίζονται:
" Πουλάκια που ταΐζουν τρυφερά στο στόμα τα μικρά τους.
" Χαμογελαστοί ήλιοι και καρδούλες.
" Χαδιάρικα αρκουδάκια, ναζιάρικα ποντικάκια, καμηλοπαρδάλεις.
" Τεράστια μπιμπερό.
" Βρεφικά παιχνιδάκια.
Και με ψιλά γράμματα, σε κάποια γωνία του κουτιού, η φράση πως το μητρικό γάλα αποτελεί την ιδανική (!) τροφή για τα βρέφη ...;
Τα γάλατα διαφημίζουν ότι είναι «πιο κοντά από ποτέ στο μητρικό», «υποστηρίζεται από ειδικούς στη διατροφή», «είναι πιο εύκολο στη χώνεψη», «καταπολεμά τους βρεφικούς κολικούς», «βοηθά την ανάπτυξη του μωρού σας», «ενισχύει το αμυντικό σύστημα του βρέφους» και πολλά άλλα. Στην πραγματικότητα θα έπρεπε να διαβάζουμε: «απέχει πολύ από το μητρικό», «δεν υποστηρίζεται από καμία σοβαρή παιδιατρική εταιρία του κόσμου σε σύγκριση με το μητρικό», «είναι πιο δύσκολο στη χώνεψη σε σχέση με το μητρικό», «προκαλεί περισσότερους κολικούς», «προκαλεί μια μορφή επίκτητης ανοσοανεπάρκειας».
Στο μεταξύ, κάθε χρόνο ανακαλούνται και αποσύρονται από την αγορά αρκετές παρτίδες ΕΓΑΒ, από όλες τις εταιρίες. Σε γάλατα που προορίζονταν για βρέφη έχουν βρεθεί κατά καιρούς:
o Μεταλλικά κομμάτια νικελίου στην σκόνη του γάλακτος
o Κομματάκια από γυαλί
o Σκληρό πλαστικό
o Μικρόβια μέσα στην σκόνη, όπως σαλμονέλα, εντεροβακτηρίδιο και κρονοβακτηρίδιο
o Απουσία βιταμινών στην σκόνη λόγω αλληλεπίδρασης με την πλαστική συσκευασία
o Παρουσία καδμίου
o Παρουσία χαλκού
o Παρουσία μολύβδου
o Παρουσία αρσενικού
o Παρουσία χρωμίου
o Χρωστικές από τις τυπωμένες ετικέτες
o Μεγάλες δόσεις ιωδίου
o Υπερβολική δόση βιταμίνης D
o Ανεπαρκής συγκέντρωση σιδήρου
o Ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης C
o Περιεκτικότητες σε ουσίες διαφορετικές από εκείνες που αναγράφονται στην συσκευασία
o Λάθος μέγεθος στο κουτάλι που περιέχεται στην συσκευασία, με αποτέλεσμα λάθος αναλογία της σκόνης με το νερό
o Νιτρικά σε επίπεδα πάνω από την ασφαλή δόση
o Υπερβολική ποσότητα μαγνησίου
o Πολλαπλάσια ποσότητα μαγγανίου
o Πρόκληση αλλαντίασης στα βρέφη
o Αλουμίνιο
o Λάθος οδηγίες προετοιμασίας στην συσκευασία
o Παρουσία μελαμίνης
o Παρουσία περχλωράτης
o Υψηλά ποσά δισφαινόλης-Α και φθαλικών από την συσκευασία
Οι οδηγίες χρήσης των ΕΓΑΒ
Οι οδηγίες στην ετικέτα για τη διαδικασία προετοιμασίας του τεχνητού γάλατος συνήθως είναι λανθασμένες! Κανονικά, το νερό πρέπει να βράσει. Έπειτα να αφεθεί για λίγα λεπτά να φτάσει όχι χαμηλότερα από τους εβδομήντα βαθμούς Κελσίου. Τότε μπαίνει η σκόνη στο νερό. Ο λόγος είναι για να σκοτωθούν τα επικίνδυνα μικρόβια, τα οποία σε χαμηλότερες θερμοκρασίες δεν αντιμετωπίζονται. Η σκόνη του γάλακτος δεν είναι άσηπτη κατά την παραγωγή, επεξεργασία και συσκευασία του προϊόντος. Αντίθετα έχει βρεθεί ότι σε ένα ποσοστό 14% επί των συσκευασιών, ακόμα πριν ανοιχτούν, ανιχνεύεται μέσα στην σκόνη ένα δυνητικά επικίνδυνο μικρόβιο, το εντεροβακτηρίδιο sakazakii. Mωρά που έχουν πιεί γάλα σε σκόνη ανά τον κόσμο έχουν πάθει γαστρεντερίτιδα, σηψαιμία, μηνιγγιτίδα ή έχουν πεθάνει από αυτό το μικρόβιο. Τακτικά αναφέρονται επιδημίες σε μαιευτήρια και θαλάμους προώρων. Άλλοτε πάλι ανευρίσκονται άλλοι μικροοργανισμοί, όπως η σαλμονέλα, ενώ σε πρόσφατη έρευνα βρέθηκαν σπόροι από κλωστηρίδια σε πάνω από 20% των δειγμάτων. Θα έπρεπε να υπάρχει προειδοποίηση στην ετικέτα του κουτιού ότι η σκόνη γάλακτος δεν είναι αποστειρωμένο από την παραγωγή προϊόν. Στην συσκευασία λοιπόν η συνηθέστερη παρεχόμενη οδηγία είναι για το νερό, αφού βράσει, να αφεθεί να κρυώσει για μισή ώρα, ή να αφεθεί έως ότου γίνει χλιαρό. Άλλα κουτιά παροτρύνουν τη μαμά να το αφήσει να κρυώσει στους σαράντα βαθμούς και τότε να βάλει την σκόνη. Με αυτούς τους τρόπους φυσικά δεν σκοτώνονται τα δυνητικά επικίνδυνα μικρόβια.
Γιατί το κάνουν αυτό; Απλούστατα, διότι, αν η σκόνη μπει στους εβδομήντα βαθμούς Κελσίου, υπάρχει η πιθανότητα να αλλοιωθούν κάποια συστατικά της ή να αδρανοποιηθούν. Επομένως προτιμάται ο κίνδυνος της γαστρεντερίτιδας!!! Εξ άλλου, εκτός από την πιθανότητα να υπάρχουν μικρόβια ήδη από το εργοστάσιο, η σκόνη ίσως να μολυνθεί και αν δεν αποθηκεύεται σωστά στο σπίτι ή παραμένει ανοιχτή για πολύ χρόνο ή δεν φτιάχνεται υπό σωστές συνθήκες υγιεινής. Τέλος, συχνά χρησιμοποιείται λάθος αναλογία νερού/σκόνης. Άλλοτε είναι λάθος το μέγεθος του κουταλιού για το μέτρημα της σκόνης. Άλλοτε γίνονται σφάλματα στην αναλογία. Κάποιες φορές οι γονείς αλλάζουν από μόνοι τους την αναλογία, βάζουν για παράδειγμα περισσότερο νερό το καλοκαίρι για να 'ξεδιψάσει' το μωρό, γιατί έβγαλε αλλεργικό εξάνθημα ή γιατί παχαίνει πολύ. Αντίστροφα, μπορεί να συμπυκνώσουν το γάλα με την ελπίδα το μωρό «να πάρει βάρος». Το βρέφος κινδυνεύει με τέτοιες πρακτικές από υποθρεψία, αφυδάτωση, δηλητηρίαση από νερό, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, σπασμούς και εισαγωγή στο νοσοκομείο
Η εξάρτηση των βρεφών από το επεξεργασμένο γάλα αγελάδας και οι οικολογικές επιπτώσεις
Πέρα από τα θέματα υγείας, ενώ το μητρικό γάλα είναι μια «ανανεώσιμη πηγή ενέργειας», τα όλο και περισσότερα κουτιά τεχνητού γάλακτος που καταναλώνονται σημαίνουν περισσότερη αποψίλωση των δασών, διάβρωση των εδαφών, ρύπανση από διοξίνες και άλλες τοξίνες, κλιματικές αλλαγές και σπατάλη πόρων. Για κάθε κουτί γάλακτος σε σκόνη που παράγεται, καταναλώνεται ενέργεια στη διαδικασία της επεξεργασίας και της παραγωγής, διανύονται χιλιάδες χιλιόμετρα για τη διεθνή μεταφορά τους, καταναλώνεται ενέργεια και νερό στο σπίτι για το καθάρισμα των συσκευών και την προετοιμασία του μπουκαλιού και παράγονται σκουπίδια από μέταλλο, πλαστικό και χαρτί
Βασική σχετική βιβλιογραφία
1. World Health Organization. The international code of marketing of breastmilk substitutes. Geneva, WHO, 1981.
2. http://www.ibfan.org/site2005/codewa...01_labels1.htm Αναλυτική καταγραφή των μεθόδων που χρησιμοποιούνται στις ετικέτες
3. Kaplan DL et al. Marketing breastfeeding--reversing corporate influence on infant feeding practices. J Urban Health. 2008;85(4):486-504.
4. Riordan J. The biological specificity of breast milk. In: Breastfeeding and human lactation. Boston, USA, Jones and Bartlett, 2004.
5. http://www.ewg.org/babysafe Οδηγίες για τους κινδύνους από το γάλα σε σκόνη και τα βρεφικά μπιμπερό.
6. www.ibfan.org Τo Διεθνές Δίκτυο για Δράση στη Βρεφική Διατροφή παρέχει αναλυτική λίστα με τις ανακλήσεις βρεφικών γαλάτων ανά τον κόσμο από το 2000 έως σήμερα.
7. World Health Assembly. International Code of Marketing of Breast-milk Substitutes. Geneva: World Health Organization; 1981.
8. Howard C et al. Office prenatal formula advertising and its effect on breastfeeding patterns. Obst Gynecol 2000;95(2):296-303.
9. Wazana A. Physicians and the pharmaceutical industry: is a gift ever just a gift? JAMA. 2000;283(3):373-80.
10. http://www.gao.gov/new.items/d06282.pdf, έκθεση-παραγγελία του Αμερικανικού Κογκρέσου, για τις τακτικές προώθησης των γαλακτοβιομηχανιών που αποθαρρύνουν το μητρικό θηλασμό.
11. http://www.youtube.com/watch?v=m6456...eature=related
12. http://www.youtube.com/watch?v=nY5zR1TvZ3w&NR=1 Οι κίνδυνοι της βρεφικής διατροφής με ξένο γάλα και η προώθησης του μητρικού θηλασμού του Υπουργείου Υγείας των ΗΠΑ.
13. World Health Organization. Global Strategy for Infant and Young Child Feeding. Geneva: WHO; 2003.
14. Donnelly A et al. WITHDRAWN: Commercial hospital discharge packs for breastfeeding women. Cochrane Database Syst Rev. 2007;(2):CD002075.
15. Rosenberg KD et al. Marketing infant formula through hospitals: the impact of commercial hospital discharge packs on breastfeeding. Am J Public Health. 2008;98(2):290-5.
16. Gabrielle Palmer. The Politics of Breastfeeding: When Breasts are Bad for Business, 3rd revised and updated edition. Pinter and Martin, Ltd., London, UK, 2009.
17. Coutsoudis A et al. The breastmilk brand: promotion of child survival in the face of formula-milk marketing. Lancet. 2009;374(9687):423-5.
18. Creek TL et al. Hospitalization and Mortality Among Primarily Non-breastfed Children During a Large Outbreak of Diarrhea and Malnutrition in Botswana, 2006. J Acquir Immune Defic Syndr. 2009 Oct 1. [Epub ahead of print].
19. www.worldbreastfeedingweek.org Παγκόσμια εβδομάδα μητρικού θηλασμού το 2009 αφιερωμένη στην προστασία της γαλουχίας σε περιόδους καταστροφών.
20. http://www.youtube.com/watch?v=pmiOL9PW7P8&feature
layList&p=4BA96B46AFD64EF8 Βίντεο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την Παγκόσμια Εβδομάδα Μητρικού Θηλασμού το 2009 με θέμα τη γαλουχία σε επείγουσες καταστάσεις.
21. http://www.breastfeeding.com/helpme/...e_boycott.html Η ηθική της προώθησης των μπιμπερό σε χώρες του τρίτου κόσμου.
22. Brown JD et al. Media and breastfeeding: Friend or foe? Int Breastfeed J 2008, 3:15.
23. http://www.infactcanada.ca/FactSheets.htm Σειρά ενημερωτικών φυλλαδίων για το θηλασμό από τον Συνασπισμό για τη Δράση στη βρεφική διατροφή του Καναδά. Περιέχονται μεταξύ άλλων ενημερωτικά για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη διατροφή με μπουκάλι.
24. http://www.youtube.com/watch?v=VkfR9xlQFi4&featurelayList&p=AAE3E983137C5560 Ο θηλασμός δεν είναι αυτόματη διαδικασία αλλά τέχνη που μαθαίνεται. Οδηγίες από Πιστοποιημένη Σύμβουλο Γαλουχίας.
25. Οικονομία του θηλασμού http://www.paho.org/english/ad/fch/BOB6.pdf
26. http://www.reducepackaging.com/impac...lefeeding.html η «οικολογία» του μπιμπερό
27. Campbell CE, Nestle and breast vs bottlefeeding: mainstream and Marxist perspectives, International Journal of health Services vol 14(4) 1984 pp 547-66.
28. UNICEF The State of the World's children 1991 OUP Oxford 1991.
29. WHO regional office for Europe, Consultation on tolerable daily intake from food of PCDDs and PCDFs, summary report, Bikhoven, Netherlands 4-7 December 1990.
30. Calculations based on information in Jelliffe DB and Jelliffe P, Human Milk in the Modern World, OUP, Oxford 1978 and in UNICEF op cit.
31. Women and Water in the developing world, Water Aid Factsheet 1989.
32. Bottlefeeding: a waste of money, a waste of natural resources, a waste of time: fighting for infant survival, IBFAN information kit 1989.
33. Palmer G, The Politics of Breastfeeding, Pandora, London 2009
34. Breastmillk: a world resource, Baby Milk Action, Cambridge 1989.
35. International Code of Marketing of Breastmilk Substitutes, WHO, Geneva 1981.
36. «Πενήντα εμπόδια στο μητρικό θηλασμό» Στέλιος Παπαβέντσης, υπό έκδοση
Οι ερευνητές έχουν ήδη ανακαλύψει ότι ο οργανισμός του μωρού που πίνει ΕΓΑΒ, οι πρωτεΐνες του, το λίπος του, ο εγκέφαλός του έχουν διαφορετικό βιοχημικό προφίλ σε σχέση με αυτό βρεφών που θηλάζουν. Αλλά και σε επίπεδο συμπεριφοράς επισημαίνονται διαφορές. Πολλές από αυτές τις παρεκκλίσεις από το φυσιολογικό δεν έχουν μελετηθεί ακόμα ...;
Η βιομηχανία των ΕΓΑΒ
Τα 120 εκατομμύρια μωρά που γεννιούνται κάθε χρόνο σε χώρες όπου ο θηλασμός είναι η φυσιολογική κατάσταση, θα θηλάσουν, ως κάτι φυσικό και αυτονόητο [μέχρι να εισβάλουν και εκεί τα ΕΓΑΒ ...;]. Για τα υπόλοιπα δέκα εκατομμύρια παιδιά που γεννιούνται κυρίως σε χώρες του βιομηχανικού κόσμου, οι μητέρες τους πρέπει να πάρουν μια σημαντική απόφαση σχετικά με τη διατροφή των μικρών τους. Συνήθως, η πληροφόρηση προέρχεται από τις ίδιες τις εταιρίες - με αποτέλεσμα όλο και μικρότερα ποσοστά μωρών που θηλάζουν ...;
Οι πολυεθνικές εταιρίες ΕΓΑΒ σήμερα βγάζουν σχεδόν 4 δις δολάρια. Έρευνα του 2008 προέβλεπε ότι μέχρι το 2010 από τα 20 δις δολάρια ετησίως που θα είναι ο τζίρος για βρεφικές τροφές, τα 2/3 θα προέρχονται από βρεφικά γάλατα. Η Ευρώπη είναι η μεγαλύτερη αγορά παγκοσμίως με πωλήσεις πάνω από 2 δις ετησίως [http://www.strategyr.com/Baby_Foods_...et_Report.asp]. Οι προσδοκίες του κλάδου είναι να ξεπεράσουν τα 80 δις το χρόνο. Τα περιθώρια αύξησης κερδών είναι μεγάλα, και προσπαθούν με συστηματική προπαγάνδα να απομακρύνουν τις γυναίκες από το θηλασμό. Στην προσπάθειά τους αυτή βρίσκουν ως σημαντικό σύμμαχο τους γιατρούς, τα νοσοκομεία και τα συστήματα υγείας.
Τα ΕΓΑΒ προωθούνται από γιατρούς, μαιευτήρια και το Σύστημα Υγείας
Ο Διεθνής Κώδικας Εμπορίας Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος [ΟΗΕ, 1981] προστατεύει τη θηλάζουσα μητέρα από τακτικές μάρκετινγκ που εφαρμόζουν οι εταιρίες παραγωγής επεξεργασμένου γάλακτος για βρέφη. Ο Κώδικας εναντιώνεται στην σύμπραξη επαγγελματιών υγείας με τις εταιρίες ΕΓΑΒ, βλάπτοντας το μητρικό θηλασμό και, μακροχρόνια, την υγεία των παιδιών. Οι εταιρίες δίνουν στους «συμμάχους» γιατρούς:
" Δωρεάν δείγματα γαλάτων και μπιμπερό για να τα προωθήσουν στις μητέρες.
" Δωρεάν προμήθειες και παρακαταθήκες γαλάτων στα μαιευτήρια, για τη μαζική διατροφή των νεογέννητων
" Δωρεάν μπλοκάκια, στυλό, συνταγολόγια, πόστερ, περιοδικά, διαφημιστικά έντυπα, φυλλάδια, όλα γεμάτα με λογότυπα των εταιριών ΕΓΑΒ
" Διαφημιστικά τηλεοπτικά μηνύματα για γάλατα στις αίθουσες αναμονής ιατρείων και μαιευτηρίων.
" Χρήματα για ιατρικά συνέδρια, ταξίδια και δωρεάν διαμονές σε ξενοδοχεία
" Χρήματα για έρευνα που καθοδηγείται από τις ΕΓΑΒ
Όλες οι παραπάνω ενέργειες απαγορεύονται ρητώς από τον Κώδικα εμπορίας γαλάτων για βρέφη.
Οι περισσότεροι παιδίατροι βλάπτουν το θηλασμό από άγνοια, θεωρώντας ότι ο θηλασμός στον αναπτυγμένο κόσμο υπολείπεται των 'στάνταρ' και «ασφαλών» ΕΓΑΒ... Στην πραγματικότητα οι εταιρίες γαλάτων τούς αντιμετωπίζουν ως ομάδα γονέων υψηλής προτεραιότητας, παρέχοντάς τους δωρεάν κιβώτια γάλακτος σε σκόνη για τα παιδιά τους!
Η διατροφή των βρεφών με επεξεργασμένο αγελαδινό γάλα αποτελεί ένα μη ελεγχόμενο πείραμα μαζικής κλίμακας με απρόβλεπτες συνέπειες
Έπειτα από δεκαετίες πειραματισμού στο 5-10% των παιδιών που γεννιούνται κάθε χρόνο, η επιστημονική κοινότητα αρχίζει σιγά-σιγά να αποκαλύπτει τις βλαπτικές επιδράσεις των ΕΓΑΒ: επιδημία βρεφικής παχυσαρκίας, αλλεργίες, επίδραση στην νοημοσύνη, σχέση με χρόνια νοσήματα σε παιδική και ενήλικη ζωή. Οι εταιρίες γαλάτων υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν ακόμα αποδείξεις για τους κινδύνους. Όμως, θα πρέπει να αναρωτηθούμε, πώς μια πειραματική επεξεργασμένη χημική τροφή προορίζεται για όλα τα μωρά μας?
Οι εταιρίες γαλάτων δεν έχουν ηθικούς ενδοιασμούς να προωθήσουν τα μπουκάλια τους σε ανθρώπινους πληθυσμούς που πλήττονται από καταστροφές και επείγουσες καταστάσεις, όπου δεν είναι ασφαλής καν η πρόσβαση σε πόσιμο νερό
Λοιμοί, σεισμοί, τσουνάμι, πλημμύρες, πόλεμοι, επιδημίες.. «Δωρεάν» ΕΓΑΒ κατακλύζουν τις περιοχές των καταστροφών μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, αποκτώντας 'εξαρτημένους' πελάτες σε χωριά που ζουν στη λάσπη. Το νερό που χρειάζεται για να φτιαχτεί το μπουκάλι είναι γεμάτο μικρόβια, με αποτέλεσμα επιδημίες και θανάτους. Διασπείρουν το μύθο ότι υποσιτισμένες γυναίκες ή μητέρες με σοβαρό άγχος δε μπορούν να θηλάσουν. Στον αναπτυσσόμενο κόσμο αν ένα μωρό δε θηλάζει έχει δέκα φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να πεθάνει σε σχέση με εκείνο που θηλάζει. Αν βρεθεί σε επείγουσα κατάσταση, η πιθανότητα να πεθάνει με τα μπουκάλια είναι πολλαπλάσια. Ο θηλασμός σε αυτές τις περιπτώσεις σώζει πραγματικά ζωές, γίνεται ένα μείζον προληπτικό μέτρο δημόσιας υγείας, ώστε να περιοριστούν οι επιπτώσεις του προβλήματος στην υγεία των βρεφών.
Η διαφήμιση
Η διαφήμιση που υποσκάπτει το μητρικό θηλασμό και στοχεύει στο γενικό πληθυσμό, στις οικογένειες, τις εγκύους και τις μητέρες απαγορεύεται ρητά από τον Κώδικα Εμπορίας Υποκατάστατων του Μητρικού Γάλακτος. Ωστόσο, η γαλακτοβιομηχανία άλλοτε αψηφά απροκάλυπτα τον Κώδικα και άλλοτε τον παρακάμπτει επιδέξια. Στη χώρα μας οι εταιρίες συνεχίζουν να περνούν άμεσα το μήνυμα τους στους γονείς με πολλούς τρόπους:
" Διαφημίζουν απρόσκοπτα τα προϊόντα τους σε περιοδικά για γονείς, βιβλία και τηλεόραση.
" Βομβαρδίζουν τις μητέρες για την «επιστημονικότητα» των ΕΓΑΒ μέσα από τις ιστοσελίδες τους. Δημιουργούν hotlines, forums, babyclubs για γονείς, απευθύνουν ηλεκτρονικά μηνύματα «ενημέρωσης». Κατασκευάζουν αρχεία με λίστες γονέων στέλνοντας έπειτα με το ταχυδρομείο κουπόνια, προσφορές, δωρεάν δείγματα και πακέτα.
" Κατέχουν σημαντική θέση στα ράφια των σούπερ μάρκετ όπου προωθούν τα προϊόντα τους με εκπτώσεις και προσφορές.
Αν και σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές και τον Κώδικα Εμπορίας, απαγορεύεται η εξιδανίκευση της διατροφής με μπουκάλι μέσα από εικόνες, ζωγραφιές η οτιδήποτε άλλο, στα κουτιά εμφανίζονται:
" Πουλάκια που ταΐζουν τρυφερά στο στόμα τα μικρά τους.
" Χαμογελαστοί ήλιοι και καρδούλες.
" Χαδιάρικα αρκουδάκια, ναζιάρικα ποντικάκια, καμηλοπαρδάλεις.
" Τεράστια μπιμπερό.
" Βρεφικά παιχνιδάκια.
Και με ψιλά γράμματα, σε κάποια γωνία του κουτιού, η φράση πως το μητρικό γάλα αποτελεί την ιδανική (!) τροφή για τα βρέφη ...;
Τα γάλατα διαφημίζουν ότι είναι «πιο κοντά από ποτέ στο μητρικό», «υποστηρίζεται από ειδικούς στη διατροφή», «είναι πιο εύκολο στη χώνεψη», «καταπολεμά τους βρεφικούς κολικούς», «βοηθά την ανάπτυξη του μωρού σας», «ενισχύει το αμυντικό σύστημα του βρέφους» και πολλά άλλα. Στην πραγματικότητα θα έπρεπε να διαβάζουμε: «απέχει πολύ από το μητρικό», «δεν υποστηρίζεται από καμία σοβαρή παιδιατρική εταιρία του κόσμου σε σύγκριση με το μητρικό», «είναι πιο δύσκολο στη χώνεψη σε σχέση με το μητρικό», «προκαλεί περισσότερους κολικούς», «προκαλεί μια μορφή επίκτητης ανοσοανεπάρκειας».
Στο μεταξύ, κάθε χρόνο ανακαλούνται και αποσύρονται από την αγορά αρκετές παρτίδες ΕΓΑΒ, από όλες τις εταιρίες. Σε γάλατα που προορίζονταν για βρέφη έχουν βρεθεί κατά καιρούς:
o Μεταλλικά κομμάτια νικελίου στην σκόνη του γάλακτος
o Κομματάκια από γυαλί
o Σκληρό πλαστικό
o Μικρόβια μέσα στην σκόνη, όπως σαλμονέλα, εντεροβακτηρίδιο και κρονοβακτηρίδιο
o Απουσία βιταμινών στην σκόνη λόγω αλληλεπίδρασης με την πλαστική συσκευασία
o Παρουσία καδμίου
o Παρουσία χαλκού
o Παρουσία μολύβδου
o Παρουσία αρσενικού
o Παρουσία χρωμίου
o Χρωστικές από τις τυπωμένες ετικέτες
o Μεγάλες δόσεις ιωδίου
o Υπερβολική δόση βιταμίνης D
o Ανεπαρκής συγκέντρωση σιδήρου
o Ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης C
o Περιεκτικότητες σε ουσίες διαφορετικές από εκείνες που αναγράφονται στην συσκευασία
o Λάθος μέγεθος στο κουτάλι που περιέχεται στην συσκευασία, με αποτέλεσμα λάθος αναλογία της σκόνης με το νερό
o Νιτρικά σε επίπεδα πάνω από την ασφαλή δόση
o Υπερβολική ποσότητα μαγνησίου
o Πολλαπλάσια ποσότητα μαγγανίου
o Πρόκληση αλλαντίασης στα βρέφη
o Αλουμίνιο
o Λάθος οδηγίες προετοιμασίας στην συσκευασία
o Παρουσία μελαμίνης
o Παρουσία περχλωράτης
o Υψηλά ποσά δισφαινόλης-Α και φθαλικών από την συσκευασία
Οι οδηγίες χρήσης των ΕΓΑΒ
Οι οδηγίες στην ετικέτα για τη διαδικασία προετοιμασίας του τεχνητού γάλατος συνήθως είναι λανθασμένες! Κανονικά, το νερό πρέπει να βράσει. Έπειτα να αφεθεί για λίγα λεπτά να φτάσει όχι χαμηλότερα από τους εβδομήντα βαθμούς Κελσίου. Τότε μπαίνει η σκόνη στο νερό. Ο λόγος είναι για να σκοτωθούν τα επικίνδυνα μικρόβια, τα οποία σε χαμηλότερες θερμοκρασίες δεν αντιμετωπίζονται. Η σκόνη του γάλακτος δεν είναι άσηπτη κατά την παραγωγή, επεξεργασία και συσκευασία του προϊόντος. Αντίθετα έχει βρεθεί ότι σε ένα ποσοστό 14% επί των συσκευασιών, ακόμα πριν ανοιχτούν, ανιχνεύεται μέσα στην σκόνη ένα δυνητικά επικίνδυνο μικρόβιο, το εντεροβακτηρίδιο sakazakii. Mωρά που έχουν πιεί γάλα σε σκόνη ανά τον κόσμο έχουν πάθει γαστρεντερίτιδα, σηψαιμία, μηνιγγιτίδα ή έχουν πεθάνει από αυτό το μικρόβιο. Τακτικά αναφέρονται επιδημίες σε μαιευτήρια και θαλάμους προώρων. Άλλοτε πάλι ανευρίσκονται άλλοι μικροοργανισμοί, όπως η σαλμονέλα, ενώ σε πρόσφατη έρευνα βρέθηκαν σπόροι από κλωστηρίδια σε πάνω από 20% των δειγμάτων. Θα έπρεπε να υπάρχει προειδοποίηση στην ετικέτα του κουτιού ότι η σκόνη γάλακτος δεν είναι αποστειρωμένο από την παραγωγή προϊόν. Στην συσκευασία λοιπόν η συνηθέστερη παρεχόμενη οδηγία είναι για το νερό, αφού βράσει, να αφεθεί να κρυώσει για μισή ώρα, ή να αφεθεί έως ότου γίνει χλιαρό. Άλλα κουτιά παροτρύνουν τη μαμά να το αφήσει να κρυώσει στους σαράντα βαθμούς και τότε να βάλει την σκόνη. Με αυτούς τους τρόπους φυσικά δεν σκοτώνονται τα δυνητικά επικίνδυνα μικρόβια.
Γιατί το κάνουν αυτό; Απλούστατα, διότι, αν η σκόνη μπει στους εβδομήντα βαθμούς Κελσίου, υπάρχει η πιθανότητα να αλλοιωθούν κάποια συστατικά της ή να αδρανοποιηθούν. Επομένως προτιμάται ο κίνδυνος της γαστρεντερίτιδας!!! Εξ άλλου, εκτός από την πιθανότητα να υπάρχουν μικρόβια ήδη από το εργοστάσιο, η σκόνη ίσως να μολυνθεί και αν δεν αποθηκεύεται σωστά στο σπίτι ή παραμένει ανοιχτή για πολύ χρόνο ή δεν φτιάχνεται υπό σωστές συνθήκες υγιεινής. Τέλος, συχνά χρησιμοποιείται λάθος αναλογία νερού/σκόνης. Άλλοτε είναι λάθος το μέγεθος του κουταλιού για το μέτρημα της σκόνης. Άλλοτε γίνονται σφάλματα στην αναλογία. Κάποιες φορές οι γονείς αλλάζουν από μόνοι τους την αναλογία, βάζουν για παράδειγμα περισσότερο νερό το καλοκαίρι για να 'ξεδιψάσει' το μωρό, γιατί έβγαλε αλλεργικό εξάνθημα ή γιατί παχαίνει πολύ. Αντίστροφα, μπορεί να συμπυκνώσουν το γάλα με την ελπίδα το μωρό «να πάρει βάρος». Το βρέφος κινδυνεύει με τέτοιες πρακτικές από υποθρεψία, αφυδάτωση, δηλητηρίαση από νερό, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, σπασμούς και εισαγωγή στο νοσοκομείο
Η εξάρτηση των βρεφών από το επεξεργασμένο γάλα αγελάδας και οι οικολογικές επιπτώσεις
Πέρα από τα θέματα υγείας, ενώ το μητρικό γάλα είναι μια «ανανεώσιμη πηγή ενέργειας», τα όλο και περισσότερα κουτιά τεχνητού γάλακτος που καταναλώνονται σημαίνουν περισσότερη αποψίλωση των δασών, διάβρωση των εδαφών, ρύπανση από διοξίνες και άλλες τοξίνες, κλιματικές αλλαγές και σπατάλη πόρων. Για κάθε κουτί γάλακτος σε σκόνη που παράγεται, καταναλώνεται ενέργεια στη διαδικασία της επεξεργασίας και της παραγωγής, διανύονται χιλιάδες χιλιόμετρα για τη διεθνή μεταφορά τους, καταναλώνεται ενέργεια και νερό στο σπίτι για το καθάρισμα των συσκευών και την προετοιμασία του μπουκαλιού και παράγονται σκουπίδια από μέταλλο, πλαστικό και χαρτί
Βασική σχετική βιβλιογραφία
1. World Health Organization. The international code of marketing of breastmilk substitutes. Geneva, WHO, 1981.
2. http://www.ibfan.org/site2005/codewa...01_labels1.htm Αναλυτική καταγραφή των μεθόδων που χρησιμοποιούνται στις ετικέτες
3. Kaplan DL et al. Marketing breastfeeding--reversing corporate influence on infant feeding practices. J Urban Health. 2008;85(4):486-504.
4. Riordan J. The biological specificity of breast milk. In: Breastfeeding and human lactation. Boston, USA, Jones and Bartlett, 2004.
5. http://www.ewg.org/babysafe Οδηγίες για τους κινδύνους από το γάλα σε σκόνη και τα βρεφικά μπιμπερό.
6. www.ibfan.org Τo Διεθνές Δίκτυο για Δράση στη Βρεφική Διατροφή παρέχει αναλυτική λίστα με τις ανακλήσεις βρεφικών γαλάτων ανά τον κόσμο από το 2000 έως σήμερα.
7. World Health Assembly. International Code of Marketing of Breast-milk Substitutes. Geneva: World Health Organization; 1981.
8. Howard C et al. Office prenatal formula advertising and its effect on breastfeeding patterns. Obst Gynecol 2000;95(2):296-303.
9. Wazana A. Physicians and the pharmaceutical industry: is a gift ever just a gift? JAMA. 2000;283(3):373-80.
10. http://www.gao.gov/new.items/d06282.pdf, έκθεση-παραγγελία του Αμερικανικού Κογκρέσου, για τις τακτικές προώθησης των γαλακτοβιομηχανιών που αποθαρρύνουν το μητρικό θηλασμό.
11. http://www.youtube.com/watch?v=m6456...eature=related
12. http://www.youtube.com/watch?v=nY5zR1TvZ3w&NR=1 Οι κίνδυνοι της βρεφικής διατροφής με ξένο γάλα και η προώθησης του μητρικού θηλασμού του Υπουργείου Υγείας των ΗΠΑ.
13. World Health Organization. Global Strategy for Infant and Young Child Feeding. Geneva: WHO; 2003.
14. Donnelly A et al. WITHDRAWN: Commercial hospital discharge packs for breastfeeding women. Cochrane Database Syst Rev. 2007;(2):CD002075.
15. Rosenberg KD et al. Marketing infant formula through hospitals: the impact of commercial hospital discharge packs on breastfeeding. Am J Public Health. 2008;98(2):290-5.
16. Gabrielle Palmer. The Politics of Breastfeeding: When Breasts are Bad for Business, 3rd revised and updated edition. Pinter and Martin, Ltd., London, UK, 2009.
17. Coutsoudis A et al. The breastmilk brand: promotion of child survival in the face of formula-milk marketing. Lancet. 2009;374(9687):423-5.
18. Creek TL et al. Hospitalization and Mortality Among Primarily Non-breastfed Children During a Large Outbreak of Diarrhea and Malnutrition in Botswana, 2006. J Acquir Immune Defic Syndr. 2009 Oct 1. [Epub ahead of print].
19. www.worldbreastfeedingweek.org Παγκόσμια εβδομάδα μητρικού θηλασμού το 2009 αφιερωμένη στην προστασία της γαλουχίας σε περιόδους καταστροφών.
20. http://www.youtube.com/watch?v=pmiOL9PW7P8&feature
layList&p=4BA96B46AFD64EF8 Βίντεο της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας για την Παγκόσμια Εβδομάδα Μητρικού Θηλασμού το 2009 με θέμα τη γαλουχία σε επείγουσες καταστάσεις. 21. http://www.breastfeeding.com/helpme/...e_boycott.html Η ηθική της προώθησης των μπιμπερό σε χώρες του τρίτου κόσμου.
22. Brown JD et al. Media and breastfeeding: Friend or foe? Int Breastfeed J 2008, 3:15.
23. http://www.infactcanada.ca/FactSheets.htm Σειρά ενημερωτικών φυλλαδίων για το θηλασμό από τον Συνασπισμό για τη Δράση στη βρεφική διατροφή του Καναδά. Περιέχονται μεταξύ άλλων ενημερωτικά για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον από τη διατροφή με μπουκάλι.
24. http://www.youtube.com/watch?v=VkfR9xlQFi4&feature
layList&p=AAE3E983137C5560 Ο θηλασμός δεν είναι αυτόματη διαδικασία αλλά τέχνη που μαθαίνεται. Οδηγίες από Πιστοποιημένη Σύμβουλο Γαλουχίας. 25. Οικονομία του θηλασμού http://www.paho.org/english/ad/fch/BOB6.pdf
26. http://www.reducepackaging.com/impac...lefeeding.html η «οικολογία» του μπιμπερό
27. Campbell CE, Nestle and breast vs bottlefeeding: mainstream and Marxist perspectives, International Journal of health Services vol 14(4) 1984 pp 547-66.
28. UNICEF The State of the World's children 1991 OUP Oxford 1991.
29. WHO regional office for Europe, Consultation on tolerable daily intake from food of PCDDs and PCDFs, summary report, Bikhoven, Netherlands 4-7 December 1990.
30. Calculations based on information in Jelliffe DB and Jelliffe P, Human Milk in the Modern World, OUP, Oxford 1978 and in UNICEF op cit.
31. Women and Water in the developing world, Water Aid Factsheet 1989.
32. Bottlefeeding: a waste of money, a waste of natural resources, a waste of time: fighting for infant survival, IBFAN information kit 1989.
33. Palmer G, The Politics of Breastfeeding, Pandora, London 2009
34. Breastmillk: a world resource, Baby Milk Action, Cambridge 1989.
35. International Code of Marketing of Breastmilk Substitutes, WHO, Geneva 1981.
36. «Πενήντα εμπόδια στο μητρικό θηλασμό» Στέλιος Παπαβέντσης, υπό έκδοση
Πηγή:(ΛΕΝΑ148-parents)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου